Ook in Hilversum was de NSB actief. Samen met nabij gelegen gemeentes werd de kring ''Het Gooi'' opgericht. Enkele jaren na de oprichting van deze kring werd het opgesplitst in twee kringen; Noord en Zuid. Tijdens de oorlog leverde de NSB twee burgermeesters aan voor Hilversum.
Het NSB kringhuis aan de Langestraat nummer 65, volgehangen met NSB propaganda voor de verkiezingen van 1937. Collectie Hilversum in de Oorlog.
NSB Kringhuis Hilversum
Het NSB kringhuis heeft op diverse locaties in Hilversum gezeten. Het begon met een kleine ruimte boven een garage aan de Beethovenlaan op nummer 37. Maar op 30 april 1933 verhuisde de kring naar villa ''Hoogt van 't Kruis'', aan de Utrechtseweg 42. In 1934 vestigde de kring zich tijdelijk ook op de Ministerlaan 9. Op een gegeven moment verhuisde de NSB naar de Langestraat 65. In de oorlogsperiode werd ook het pand op de Vaartweg 63 aangekocht.
In de kringhuizen hield de NSB vergaderingen, bijeenkomst en evenementen voor NSB leden en belangstellenden.
De gevel van het NSB kringhuis aan de Langestraat nummer 65, met een ''Stem Mussert''-bord voor de verkiezingen van 1937. Collectie Hilversum in de Oorlog.
Bijeenkomsten
Om meer steun te vergaren, organiseerde de NSB bijeenkomsten. Hier voerden NSB-prominenten redes op of gaven lezingen. Grand Hotel Gooiland te Hilversum werd regelmatig afgehuurd door de NSB om hier hun bijeenkomsten te houden. Ook organiseerde de NSB regelmatig marsen in de omgeving. Dit deed de NSB om politieke tegenstanders te intimideren.
NSB flyer ''Komt en hoort". Aankondiging voor een redevoering van Mussert in het Gooiland te Hilversum. Collectie Hilversum in de Oorlog.
Leden van de WA (Weerafdeling) houden een mars rond Hilversum, 1934. Collectie Hilversum in de Oorlog.
Verzet
Niet iedereen was blij met de aanwezigheid van de NSB; de NSB collaboreerde immers met de bezetter. Sommige tegenstanders probeerden de NSB op allerlei manieren belachelijk te maken. Een voorbeeld is te zien aan de aantekeningen op onderstaande flyer van een openbare vergadering van de NSB.
Op de flyer staan de volgende toevoegingen:
'Landverrader gaat ook naar Moskou en sterft daar. Dat hebben jullie verdiend', 'de oorlog is voor Mussert en Hitler verloren' en 'Sterven zullen alle verraders'.
Het onderwerp van de vergadering is ook aangepast. 'Waarom: met Duitschland tegen het Kapitalisme' is 'Waarom: Tegen Duitschland voor het Kapitalisme' geworden.
Bewerkte flyer Openbare vergadering NSB te Hilversum. Collectie Hilversum in de Oorlog.
Aanstelling burgermeester von Bönninghausen te Hilversum, Volk en Vaderland 27 september 1940. Collectie Hilversum in de Oorlog.
NSB Burgermeesters
Tijdens de oorlog kende Hilversum twee NSB burgermeesters, Ernst von Bönninghausen (1940-1943) en Jan Fijn (1943-1945).
Ernst von Bönninghausen
Von Bönninghausen was vanaf 1937 eerste kamerlid namens de NSB. Op 1 oktober 1940 werd hij burgermeester van Hilversum. Het jaar erop, in 1941, trouwde hij in het gemeente Hilversum met zijn vrouw. Von Bönninghausen steunde het Groot-Germaanse gedachtegoed en de Duits nationaal-socialistische rassenleer. Het was Von Bönninghausen die ervoor zorgde dat Hilversum de eerste grote gemeente was die ''Jodenvrij'' werd verklaard.
Jan Fijn
In 1943 werd Jan Fijn door Seyss-Inquart benoemd tot burgermeester van Hilversum. Deze functie bleef hij beoefenen tot de bevrijding in mei 1945.
De WA (Weerafdeling)
De Weerafdeling was een paramilitaire knokploeg van de NSB. Marcherend en provocerend in hun zwarte hemden veroorzaakten ze overal in Nederland onrust. Wanneer de gemoederen hoog opliepen tijdens manifestaties of evenementen, stond de WA klaar ter bescherming van NSB-prominenten.
Leden van de WA (Weerafdeling), uit Hilversum, 1934. Collectie Hilversum in de Oorlog.
Leden van de WA (Weerafdeling, uit Hilversum, 1934. Collectie Hilversum in de Oorlog.
Omroep
Net als de bezetter, waren NSB-prominenten vaak te vinden bij de omroepstudio's te Hilversum. Bij de studio's konden ze via de radio hun propaganda verspreiden. Vanaf februari 1941 hield de NSB-prominent en voormalig Duitsland-correspondent Max Blokzijl bijvoorbeeld wekelijks zijn radioshow "Ik was er zelf bij", waar hij sprak over Duitsland onder het nationaalsocialisme. Ook Anton Mussert was met enige regelmaat te vinden bij de studio's, om bijvoorbeeld redes uit te spreken.
De leider van de NSB, Anton Mussert spreekt met de leider van de Nederlandsche Omroep, Willem Herweijer voor de AVRO studio, Hilversum. Collectie Hilversum in de Oorlog
Anton Mussert houdt zijn 1 mei rede in de AVRO studio 1, Hilversum 1944. Collectie Hilversum in de Oorlog.
Reactie plaatsen
Reacties